België roept op tot verbod op ‘forever chemicals’ na vervuilingszaak 3M

De Belgische regering heeft haar steun toegezegd aan een voorstel voor een verbod in de hele EU op de chemische stoffen die de bodem naast een 3M-fabriek in de buurt van Antwerpen hebben besmet. Per- en polyfluoralkyl (PFAS), ook bekend als de zogenaamde ‘forever chemicals’, zijn onder de aandacht van de wetgevers gekomen omdat zij milieu- en gezondheidsrisico’s opleveren.

De chemicaliën worden op grote schaal gebruikt in de consumptiegoederen- en fabricage-industrie vanwege hun antikleef- en waterbestendige eigenschappen. De sterke koolstof-fluorverbinding in de chemicaliën betekent echter dat ze niet afbreken of biologisch afgebroken kunnen worden. Bovendien hebben medische studies ze in verband gebracht met kanker, hormoonontregeling en andere ziekten.

‘Op verschillende plaatsen in België zijn verhoogde concentraties PFAS aangetroffen in het milieu, die mogelijk gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid,’ aldus Céline Tellier, Waals minister van Milieu en Natuur. Op een vergadering van de Europese milieuministers in Luxemburg verklaarde zij dat België een verbod op PFAS als een welomschreven groep van stoffen zou steunen.

‘Met deze beperking wordt beoogd alle niet-essentiële toepassingen van PFAS te verbieden en zolang er geen alternatieven zijn alleen specifieke toepassingen toe te staan waarvoor is aangetoond dat zij essentieel zijn voor de samenleving,’ aldus de minister.

De minister riep ook op tot meer biomonitoring en, in gevallen waarin het gebruik van PFAS niet kan worden vervangen, zei ze dat de Europese Commissie moet zorgen voor traceerbaarheid en nalevingscontroles. Tellier riep ook op tot meer kennisuitwisseling tussen de EU-lidstaten over ‘best practices’, milieuvergunningen en gevallen van historische verontreiniging.

Het gebruik van PFAS kwam eerder dit jaar in België in het nieuws naar aanleiding van een zaak rond het Amerikaanse conglomeraat 3M en hun gebruik van chemicaliën in het verleden. In deze zaak gaat het om een 3M-fabriek in het dorp Zwijndrecht, in de buurt van Antwerpen.

In 2018 werd ontdekt dat er grote hoeveelheden perfluoroctaansulfonzuur, een soort PFAS, in de omliggende grond aanwezig was. De chemische stof werd tussen 1976 en 2002 door 3M geproduceerd. De onderneming verklaarde dat zij daarna haar afvalwaterbehandelingssysteem heeft verbeterd en haar testproces heeft uitgebreid.

‘Wij blijven investeren in de modernste technologie voor de behandeling van het water en wij werken nauw samen met alle betrokken autoriteiten om hen op de hoogte te houden van alle verbeteringen die aan de waterzuiveringsinstallatie en de productieprocessen worden aangebracht,’ aldus 3M in haar verklaring.

Eind augustus zei 3M dat het ‘onverwijld’ veiligheidsmaatregelen zou uitvoeren die door de Vlaamse milieu-inspectie waren opgelegd na een inspectie in de fabriek in Zwijndrecht. ‘Wij verbinden ons ertoe deze onmiddellijk uit te voeren. Wij benadrukken dat onze bedrijfsactiviteiten geen gevaar voor het milieu opleveren,’ aldus 3M.

Intussen is het Amerikaanse chemiebedrijf Chemours, een dochteronderneming van DuPont die onder meer het merk Teflon produceert, voor het Hof van Justitie van de EU in Luxemburg verschenen.

De zaak heeft betrekking op het besluit van de EU van 2019 om gefluoreerde GenX-chemicaliën op te nemen in haar lijst van zeer zorgwekkende stoffen. Dit betekent dat alle fabrikanten van deze stoffen informatie over de gevaarlijke eigenschappen van de materialen moeten delen met alle betrokken partijen uit hun toeleveringsketen.

Chemours heeft deze chemicaliën gebruikt als vervangers voor PFAS en heeft het besluit aangevochten. Zowel het Europees Agentschap voor chemische stoffen als de Nederlandse regering verschenen voor de rechter om het besluit te verdedigen.