Nederland roept op tot actie tegen aan de grond gelopen Jemenitische supertanker

De Nederlandse regering heeft opgeroepen tot meer spoed bij de aanpak van de milieudreiging die uitgaat van een in verval geraakte mammoettanker die voor de kust van Jemen vastzit met meer dan een miljoen vaten olie aan boord.

In een gezamenlijke verklaring met de regering van de VS hebben de Nederlandse autoriteiten gewaarschuwd dat de “snel in verval rakende en instabiele mammoettanker” een “milieuramp” zou kunnen veroorzaken, tenzij er sneller actie wordt ondernomen om het schip te bergen en de olie te lossen.

De FSO Safer is een drijvend olieopslag- en overslagschip dat is afgemeerd in de Rode Zee, even ten noorden van de Jemenitische stad Al Hudaydah. Het heeft ruwweg 1,14 miljoen vaten olie aan boord.

Maar sinds het uitbreken van de Jemenitische burgeroorlog in 2015 is het schip grotendeels onbeheerd achtergelaten en blootgesteld aan vocht en corrosie. Bovendien is door de verspreiding van inerte lucht aan boord de mogelijkheid van een explosie ontstaan.

Milieugroeperingen hebben het schip dan ook bestempeld als een “tikkende tijdbom” die zou kunnen resulteren in het grootste olielek dat in vele jaren is waargenomen.

In april stelden de Verenigde Naties (VN) een plan voor om de olie geleidelijk te lossen in een tijdelijk vaartuig en de mammoettanker uiteindelijk naar een werf te slepen voor berging.

Volgens het voorstel van de VN zou het echter vier maanden duren voordat de olie kan worden overgeheveld, een tijdsbestek dat volgens de Amerikaanse en Nederlandse autoriteiten te lang is.

“De Safer is een snel in verval rakende en instabiele mammoettanker die vier keer de hoeveelheid olie bevat die door de Exxon Valdez is gemorst. Hij kan op elk moment gaan lekken of ontploffen, waardoor de scheepvaartroutes in de Golfregio en andere industrieën in het Rode Zeegebied ernstig worden verstoord, een milieuramp wordt ontketend en de humanitaire crisis in Jemen wordt verergerd”, aldus de verklaring.

“In oktober zullen harde wind en onstabiele stromingen de VN-operatie gevaarlijker maken en het risico vergroten dat het schip uiteenvalt. In het geval van een lekkage zal alleen al het opruimen naar verwachting 20 miljard dollar kosten”, werd daaraan toegevoegd.

“Wij dringen er bij publieke en particuliere donateurs op aan gulle bijdragen te overwegen voor het voorkomen van een lek, lekkage of explosie, waarvan de gevolgen de middelen van bestaan, het toerisme en de handel in een van ‘s werelds vitale scheepvaartroutes zouden vernietigen”, besloot de verklaring.

De verklaring werd afgelegd in het kielzog van een delegatie naar de Golf die bestond uit de Nederlandse ambassadeur in Jemen Peter Derrek Hof, de speciale gezant van de VS voor Jemen Tim Lenderking en de VN-coördinator en humanitair coördinator voor Jemen David Gressly, om meer bekendheid te geven aan de dreigende risico’s die de Safer voor de hele regio inhoudt.

“De machinekamer is al een keer overstroomd geweest. Als de tanker zinkt, ontploft of begint te lekken, zal ongeveer 140.000 ton olie in de Rode Zee stromen, met catastrofale gevolgen voor mens en milieu”, aldus Hof.

Als dit gebeurt, zullen verschillende vissoorten en koraalriffen verdwijnen en zullen 126.000 Jemenitische vissers hun middelen van bestaan verliezen. De VN schat dat in het gebied rond de Rode Zee ongeveer 30 miljoen mensen zouden worden getroffen door een ramp van deze omvang.

De Amerikaanse en Nederlandse autoriteiten vragen 144 miljoen dollar voor de financiering van het reddingsplan van de VN, waarvan 80 miljoen dollar zal worden gebruikt voor de financiering van de noodoperatie om de olie aan boord over te hevelen.

Een eerdere inzamelingsactie van de VN en Nederland in mei heeft bijna de helft van het benodigde bedrag opgebracht, maar er is meer nodig. De gezamenlijke verklaring van de VS en Nederland suggereert dat – in tegenstelling tot een conglomeraat van internationale regeringen – de particuliere sector hierbij betrokken zou kunnen worden.

De bergingsoperatie wordt echter bemoeilijkt door het aanhoudende conflict in de regio en zal afhangen van de bereidheid van de Houthi-rebellen om mee te werken, aldus Hof.

In 2015, toen de oorlog voor het eerst uitbrak, viel de FSO Safer in handen van de Houthi’s, de rebellengroepen die het nu voor het zeggen hebben in Jemen. Zolang deze Houthi-rebellen geen toestemming of garanties kunnen geven, is er geen enkele manier om de tanker en de olie veilig te stellen, aldus Hof. “Ik heb goede hoop dat de olie voor het eind van het jaar uit de tanker gepompt kan worden. Maar het is een lastige operatie.”